Wprowadzenie
Obowiązek alimentacyjny wobec dzieci to jeden z podstawowych filarów prawa rodzinnego. W praktyce bardzo często pojawia się pytanie: czy obowiązek alimentacyjny wygasa z chwilą osiągnięcia przez dziecko pełnoletności? Odpowiedź nie jest oczywista. Polskie prawo przewiduje możliwość dochodzenia alimentów również po ukończeniu 18 roku życia, jeśli dziecko nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie. Obowiązek ten ma jednak charakter dynamiczny i zależy od szeregu czynników, w tym sytuacji życiowej i majątkowej obu stron.

Podstawa prawna obowiązku alimentacyjnego po 18. roku życia
Zgodnie z przepisem art. 133 § 1 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy 
„Rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania.”
Powyżej przytoczony przepis oznacza, że pełnoletność nie jest momentem automatycznego wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego. Kluczowe znaczenie ma zdolność dziecka do samodzielnego utrzymania się.

Dodatkowo, zgodnie z art. 133 § 3 KRO:
„Rodzice mogą uchylić się od świadczeń alimentacyjnych względem dziecka pełnoletniego, jeżeli są one połączone z nadmiernym uszczerbkiem dla nich albo jeżeli dziecko nie dokłada starań w celu uzyskania możności samodzielnego utrzymania się.”

Kryteria obowiązku alimentacyjnego wobec dorosłego dziecka
Obowiązek alimentacyjny wobec dziecka może trwać po osiągnięciu przez dziecko pełnoletniości, jeżeli:

• dziecko kontynuuje naukę (studia wyższe, szkoła policealna, technikum czy inne formy edukacji – jeśli nauka odbywa się w sposób systematyczny i z należytą starannością, a dziecko nie ma realnych możliwości podjęcia pracy zarobkowej),
• dziecko nie osiąga dochodów umożliwiających samodzielne utrzymanie (brak dochodów lub bardzo niskie dochody niepozwalające na pokrycie kosztów utrzymania, tj. wyżywienia, mieszkania, nauki, leczenia), 
• dziecko jest niepełnosprawne lub przewlekle chore (w sytuacji, gdy stan zdrowia uniemożliwia podjęcie zatrudnienia lub samodzielne funkcjonowanie w społeczeństwie).

Kiedy obowiązek alimentacyjny może wygasnąć?
Rodzic może domagać się uchylenia obowiązku alimentacyjnego wobec dziecka pełnoletniego, jeżeli:
•    dziecko osiągnęło samodzielność finansową, tj. podjęło zatrudnienie, uzyskało dochody z działalności gospodarczej lub innych źródeł, które zapewniają mu utrzymanie,
•    dalsze świadczenia stanowią nadmierne obciążenie dla rodzica – np. z uwagi na jego trudną sytuację finansową, chorobę, utratę pracy,
•    dziecko nadużywa obowiązku alimentacyjnego, np. celowo nie podejmuje pracy, powtarza lata studiów bez uzasadnienia.

Jak ustalana jest wysokość alimentów dla dorosłego dziecka?
Wysokość alimentów zależy od dwóch kluczowych elementów:

• Usprawiedliwionych potrzeb dziecka
  Są to przede wszystkim koszty nauki (czesne, książki, opłaty za akademik), mieszkania i wyżywienia, leczenia i rehabilitacji (jeśli dotyczy), dojazdów, ubrań i podstawowych potrzeb życiowych.
• Możliwości zarobkowych i majątkowych rodzica
  Sąd ocenia potencjalne możliwości zarobkowe, nie tylko aktualne dochody. Osoba mająca wykształcenie i kwalifikacje zawodowe może być zobowiązana do alimentów, nawet jeśli chwilowo nie osiąga dochodów (np. z powodu nieusprawiedliwionego braku podjęcia pracy).

Jakie są procedury ?
Dorosłe dziecko może złożyć pozew o alimenty

W pozwie należy udowodnić brak możliwości samodzielnego utrzymania się, ponoszone koszty życia, sytuację materialną rodziców.

Rodzic może złożyć pozew o uchylenie alimentów

Pozew o uchylenie obowiązku alimentacyjnego może być złożony, gdy zachodzą przesłanki z art. 133 § 3 KRO. Często konieczne jest również wskazanie, że sytuacja dziecka uległa zmianie od czasu wcześniejszego orzeczenia sądu (np. ukończenie studiów, podjęcie pracy).

Podsumowanie
Czy na dorosłe dziecko płaci się alimenty?
Tak – ale nie zawsze. Obowiązek alimentacyjny może trwać po osiągnięciu przez dziecko pełnoletniości, jednak warunkiem jego kontynuacji jest realny brak możliwości samodzielnego utrzymania się, przy jednoczesnym wykazywaniu przez dziecko należytej staranności w usamodzielnieniu się.

W każdej jednak sytuacji należy dokonać wnikliwej oceny stanu fatycznego i skonsultować się z doświadczonym adwokatem do spraw rodzinnych.

Niniejszy artykuł nie stanowi porady prawnej. 

Szczecin, dnia 20 czerwca 2025 roku 

Adwokat Natalia Paraszczak